Skąd bierze się miód?
Ten słodki specyfik produkują pszczoły, tzw. miodne. W jaki sposób te pożyteczne owady przerabiają pyłek bądź nektar na miód? Zbieranie nektaru umożliwiają pszczołom specjalnie do tego celu przystosowane poduszeczki na odnóżach. Nektar, a w przypadku miodów spadziowych spadź, jest zanoszony do ula. W organizmie pszczoły zachodzi reakcja chemiczna, podczas której pod wpływem kwasu mrówkowego i enzymów następuje rozpad disacharydu sacharozy na cukry proste – glukozę i fruktozę.
Następnie miód jest gromadzony w plastrach zbudowanych z wosku, w kształcie sześciokąta. Jest to „spiżarnia” roju. Badania naukowców udowodniły, że właśnie ten kształt jest najbardziej ekonomiczny i miód może wypełnić jak największą powierzchnię. Dla pszczół bardziej korzystne jest magazynowanie miodu kwiatowego niż spadziowego, gdyż zawarte w tym drugim duże ilości minerałów mogą szkodzić owadom. Obecnie producenci często dokarmiają pszczoły cukrem(sacharozą) lub syropami cukrowymi, aby chronić owady przed brakiem pożywienia i aby produkcja miodu była bardziej wydajna.
Co zawiera miód?
Miód to węglowodany – ciężko tu szukać tłuszczu, a ilości białka są śladowe. Białko obecne w miodzie to pszczele enzymy, z których najważniejszą rolę odgrywa sacharaza, zwana też inwertazą lub β-fruktozydazą. Enzym ten hydrolizuje sacharozę, doprowadzając do jej rozpadu na glukozę i fruktozę. To właśnie te dwa cukry proste są głównym składnikiem miodu. Ich łączna zawartość wynosi ok. 75%. Oprócz tego miód zawiera, jak niemal każdy produkt spożywczy, wodę, której zawartość nie powinna przekraczać 20%, choć miód wrzosowy zawiera zwykle nieco więcej (do 23%). Ponadto w skład miodu wchodzą olejki eteryczne, kwasy organiczne – glukonowy, jabłkowy, nadające specyficzny smak, barwniki (gł. β-karoten). Miód zawiera niewielkie ilości witamin z grupy B, prowitaminę A, witaminę C, a także składniki mineralne, takie jak potas, wapń, fosfor, magnez, żelazo, chlor, siarkę, fluor, cynk czy kobalt. Skład i kaloryczność miodu zależą od jego rodzaju. 100 gram tego słodkiego płynu to ok. 325 kcal, a więc sporo, ale nie są to puste kalorie.
Samo zdrowie
Miodom przypisuje się liczne właściwości lecznicze. Tradycyjnie jest to produkt stosowany przy przeziębieniach. Miód wykazuje pewne właściwości wzmacniające, przeciwbakteryjne, wpływa na obniżenie ciśnienie krwi, działa dobroczynnie na układ trawienny dzięki zapobieganiu wzdęciom, poprawia apetyt, zwiększa wydolność organizmu (przy długotrwałym stosowaniu). Miód jest również składnikiem wielu kosmetyków, (choć jego zawartość w takich produktach jest niewielka), ze względu na pielęgnujące i wygładzające właściwości. W warunkach domowych można wykorzystać miód na przykład jako środek na spierzchniętą skórę warg, choć trudno po nałożeniu miodu na usta powstrzymać się przed ich natychmiastowym oblizaniem.
Miód jest wrażliwy na wysoką temperaturę i traci część właściwości odżywczych. Dlatego gdy chcemy np. wypić herbatę czy mleko z miodem, lepiej zamiast zalewać miód wrzącą wodą dodać łyżeczkę do ostudzonego naparu, albo osobno wypić gorący napój, i jednocześnie zjeść trochę tego słodkiego smakołyku z miseczki. Również podczas pieczenia ciast z dodatkiem miodu następuje utrata niektórych cennych składników, np. witamin, unieczynniają się zawarte w miodzie enzymy. Najlepiej zatem spożywać miód surowy.
Podział miodów
Istnieją różnorodne odmiany miodu. Najprostszy podział obejmuje miody nektarowe (kwiatowe) i spadziowe, choć są też spotykane miody mieszane (nektarowo-spadziowe).
Poniżej ich krótka charakterystyka:
Miody nektarowe (kwiatowe) – wytwarzane z nektaru kwiatów, jaśniejsze od spadziowych. Nazwa pochodzi od rodzaju rośliny, z której był zbierany pyłek. Poniżej przykłady popularnych miodów nektarowych:
· Wielokwiatowy – popularny miód, dostępny w każdym sklepie spożywczym. Nektar do produkcji miodu pochodzi z kilku gatunków roślin. Zazwyczaj ma jasnożółtą barwę do herbacianej. Zawiera spore ilości glukozy. Smak, zapach i barwa zależą od rodzaju kwiatów użytych do jego wyrobu, zazwyczaj jednak o barwie jasnozłotej do herbacianej, o łagodnym smaku. Polecany w alergiach, chorobach wątroby i serca.
· Akacjowy– bardzo jasny miód o łagodnym, lekko mdłym smaku, wolno krystalizuje. Wspomaga pracę układu trawiennego.
· Manuka – ciemny miód pochodzący z Nowej Zelandii, wytwarzany z kwiatów krzewu o tej samej nazwie. Polecany w chorobach układu trawiennego.
· Wrzosowy – zawiera zwykle więcej wody niż przeciętny miód, do 23%. Posiada charakterystyczny zapach wrzosów. Ma brunatną barwę i lekko gorzkawy posmak. Polecany w chorobach układu moczowego.
· Lipowy – jasny miód o barwie jasnosłomkowej do jasnobursztynowej, o zapachu kwiatów lipy. Ma zastosowanie w produkcji miodów pitnych. stosowany najczęściej w przeziębieniach i infekcjach górnych dróg oddechowych
· Rzepakowy – miód o słomkowej barwie, szybko krystalizuje i przyjmuje kremową barwę. Stosowany w przeziębieniach i chorobach układu krążenia.
· Gryczany – ciemnobrunatny miód o ostrym smaku, stosowany w produkcji miodów pitnych. Stosowany w infekcjach górnych dróg oddechowych, anemii.
· Mniszkowy – miód z pyłku kwiatów mniszka lekarskiego, bardzo słodki, o barwie od ciemnożółtej do jasnobrązowej. Stosowany przy przeziębieniach.
· Malinowy – miód o łagodnym smaku, złotawej barwie, delikatny zapach malin. Polecany w przeziębieniach.
Miody spadziowe – wytwarzane ze spadzi iglastej lub liściastej. Pszczoły zbierają wydzieliny mszyc lub czerwców, które żywią się sokiem komórkowym z pędów i liści niektórych roślin (jodły, świerki, modrzewie, sosny, lipy, brzozy, dęby, wierzby) Mają ciemną, wręcz czarną barwę. Miody spadziowe zawierają więcej składników mineralnych niż nektarowe. Pachną lekko żywicą. Stosowane w infekcjach górnych dróg oddechowych, astmie, zapaleniach gardła, cukrzycy.
Miłośnicy napojów alkoholowych również znajdą coś dla siebie. Polska jest znana z wyśmienitych miodów pitnych. Napój ten jest produkowany w wyniku fermentacji brzeczki miodu. Tradycyjny podział miodów pitnych (w zależności od stopnia rozcieńczenia miodu wodą użytych do sporządzenia brzeczki ) obejmuje:
· Półtorak – 1 objętość miodu i 0,5 objętości wody (najmocniejszy)
· Dwójniak – 1 objętość miodu i 1 objętość wody
· Trójniak – 1 objętość miodu i 2 objętości wody
· Czwórniak – 1 objętość miodu i 3 objętości wody
Na rynku jest dostępny również likier Krupnik ( nie mylić z czystą wódką o tej samej nazwie), o miodowo-korzennym smaku.
Jak odróżnić prawdziwy miód od fałszowanego?
Istnieje kilka sposobów. Jednym z nich jest dodanie niewielkiej ilości miodu do szklanki z przestudzoną wodą. Strumień prawdziwego miodu jest ciągły, powinien on osiąść na dnie szklanki, nie rozpuszcza się samoistnie, natomiast strumień fałszywego miodu przy nalewaniu jest przerywany, szybko rozpuszcza się w wodzie. Można też łyżeczkę miodu wlać z powrotem do słoika. Prawdziwy powinien utworzyć stożek na powierzchni, sztuczny natomiast zagłębienie. Można też wylać łyżeczkę płynu na talerzyk – fałszywy miód nie utworzy stożka, a prawdziwy tak. Miód krystalizuje po pewnym czasie (zwykle po kilku miesiącach). Jest to naturalny proces i zależy od zawartości glukozy w miodzie – im jest jej więcej, tym szybciej miód krystalizuje. Jeżeli miód jest długo przechowywany i nie rozpoczyna się krystalizacja, może to świadczyć o tym, że był fałszowany. Niektórzy producenci podgrzewają miód, aby miał jednolitą płynną konsystencję, pożądaną przez konsumentów. Niestety w wyniku przeprowadzenia takiego zabiegu miód traci część swoich właściwości, i choć wygląda lepiej, jest gorszej jakości od skrystalizowanego miodu nie poddanego takim ulepszeniom. Miód naturalny od sztucznego można rozpoznać też dzięki obserwacji pod mikroskopem, choć ta metoda nie ma zastosowania w warunkach domowych. Prawdziwy miód zawiera drobinki pyłku roślinnego, czego brak w przypadku fałszowanego produktu.
Wygląda na to, że warto zamiast cukru pozwolić sobie czasem na dodatek miodu do potraw. To znany i ceniony od czasów starożytnych specyfik, a pożyteczne pszczoły zasłużyły sobie nawet na pomnik, znajdujący się w Kielcach. Nie jest to jednak jedyny pomnik pszczoły na świecie, owad ten jest upamiętniony również w rosyjskim mieście Ufa. Zapewne każdy zna też piosenkę o sympatycznej Mai z bajki dla dzieci. Pszczoły w dzisiejszych czasach nie mają jednak łatwego życia. Pszczołom szkodzą opryski, zanieczyszczenia, a także niekorzystne warunki atmosferyczne. Pozostaje mieć nadzieję, że pojawiające się niepokojące informacje o wymieraniu pszczół są przesadzone, gdyż owady te , oprócz produkcji miodu, a także wosku czy propolisu, zapylają rośliny, dzięki czemu możemy cieszyć się smakiem owoców. Nie ma więc przesady w stwierdzeniu, że wraz z wyginięciem pszczół ludzkość zapewne również szybko przestałaby istnieć.
źródło – artykuł Joanny Rymarczyk